Het 27ste Vlaams Congres van Leraars Wetenschappen gaat door op zaterdag 4 februari 2023 aan de Universiteit Antwerpen, campus Drie Eiken, Universiteitsplein 1, 2610 Wilrijk.

Naar goede gewoonte bieden we je een heleboel workshops met (nieuwe) ideeën en inzichten, waarin je hopelijk heel wat (didactische) inspiratie vindt, direct in de klas toepasbaar.

De workshops komen uit de vakgebieden fysische aardrijkskunde, biologie, chemie, fysica, maar er is ook een aanbod aan geïntegreerde, vakoverstijgende en STEM-workshops. Op de didactische beurs zal je kunnen kennismaken met de nieuwste uitgaven van school- en handboeken en de laatste snufjes op gebied van didactisch materiaal. Deelnemen kost 60 euro.

Vanaf 5 december zal het programma beschikbaar zijn op www.congreswetenschappen.be. De inschrijvingen, uitsluitend elektronisch via dezelfde website, openen op 9 december. Op 15 januari 2023 (23:59) worden de inschrijvingen onherroepelijk afgesloten. Leden van VOB, VeLeWe en VLA hebben tot en met 18 december voorrang bij de keuze van de workshops.

Dit congres wordt georganiseerd door 3 lerarenverenigingen: VOB vzw, VeLeWe vzw en VLA vzw. Het wordt mee ondersteund door de Vlaamse overheid, departement Economie, Wetenschap en Innovatie binnen het actieplan Wetenschapsinformatie en Innovatie.

Marleen Van Strydonck, congrescoördinator

Bij Canvas is men begonnen met de voorbereidingen van een nieuwe documentairereeks, “Hoe was het op school?” Daarin zal de evolutie van ons secundair onderwijs sinds de late jaren 60 worden geschetst: de lesinhouden en methodes, de leerlingen en leerkrachten, de structuren en het leven op school…
 
Het wordt een programma volgens het stramien van de succesvolle “Kinderen van…”-reeksen: betrokken getuigen vertellen over hun eigen ervaringen, en archiefbeelden zorgen voor het historisch kader. Daarom zoeken ze leerkrachten en oud-leerkrachten met boeiende verhalen over hoe het eraan toe ging tijdens de voorbije decennia, en wat er veranderd is.

Was jij leerkracht in het secundair onderwijs in 1972/1995/2010... of de jaren daartussen? Heb jij sterke verhalen over hoe de leerlingen, de lessen of het leven op school veranderd zijn? Vertel ze dan in het nieuwe programma “Hoe was het op school?”

Bekijk hieronder het filmpje met hun oproep en mail als de bliksem jouw verhalen naar school@canvas.be !

In een interactieve expo in TABLOO (Dessel) gaan leerlingen op ontdekkingstocht door de onzichtbare wereld van radioactiviteit. Ze leren al doende wat radioactiviteit is en wat er met het radioactieve afval gebeurt. Een thema dat vandaag actueler dan ooit is! De leerlingen ervaren ook wat het begrip tijd inhoudt en komen te weten hoe de bevolking mee naar oplossingen zoekt voor het radioactieve afval.
Het hele aanbod sluit nauw aan bij de leerdoelen uit zowel wetenschappelijke als maatschappelijke vakken en richtingen. Een bezoek aan Tabloo staat garant voor een leerrijke en boeiende uitstap.

Wat is licht? Welke invloed heeft het op ons leven? Hoe dirigeert licht het ritme van alledag? Los de raadsels op en onthul de mysteries. Tik-tak-tik-tak... de tijd raakt op, de klok tikt door! Kom je als winnaar uit de tentoonstelling? Het is nu aan jou...

Licht gedraagt zich als een golf en een deeltje. Het is zichtbaar of onzichtbaar, gekleurd of niet. Het licht zorgt ervoor dat we kunnen zien, het geeft ritme aan ons leven, en is een levensbron voor fauna en flora.

LUMINOPOLIS belicht het verband tussen licht en leven, en nodigt je uit om na te denken over het belang van licht in onze samenleving. In deze originele speltentoonstelling wordt het licht in al zijn aspecten onthuld: fysisch, biologisch, technisch en sociologisch. 

LUMINOPOLIS is een meeslepende speltentoonstelling die je ontdekt in team, gewapend met een tablet om de spelterminals te activeren, aanwijzingen te krijgen en je antwoorden in te geven. Het is een geweldige manier om het brede thema ‘licht’ op een speelse manier te verkennen.

LUMINOPOLIS van 14 oktober 2022 → 13 augustus 2023 in het Museum voor Natuurwetenschappen, Vautierstraat 29, 1000 Brussel.

Om te helpen bij een vlotte start, organiseert Het Archief voor Onderwijs opnieuw een reeks gratis vormingen, en werd de leerlingenruimte voor het secundair uitgebreid met zoek- en bouwoefeningen.

1. Lancering uitgebreide leerlingenruimte voor secundair
Deze zomer werd in alle stilte een uitbreiding gereleased op het platform: in de leerlingenruimte voor secundair werden de opdrachten grondig uitgebreid, waarbij je als leerkracht nu niet alleen kijk- en luisteroefeningen kan geven aan leerlingen, maar via zoekoefeningen leerlingen nu ook zelf kan laten zoeken in het audiovisueel materiaal op ons platform. Indien gewenst kan de leerkracht ook vragen aan de leerling om een eigen collectie samen te stellen. In dit filmpje kunnen jullie alvast zien wat er is veranderd.
Op 20 september werd deze functie officieel gelanceerd, dus hou zeker de website in de gaten.
 
2. Lancering vormingsaanbod Het Archief voor Onderwijs - najaar 2022
Naar goede gewoonte hebben wij net ons halfjaarlijkse vormingsaanbod gelanceerd (online en offline), meer informatie hierover vind je op deze webpagina. Het aanbod bevat didactische workshops voor lager en secundair rond verschillende thema's, waaronder uiteraard een sessie over wetenschappen.

Leerkrachten secundair die onmiddellijk met onze nieuwe zoekoefeningen aan de slag willen, kunnen terugvallen op één van de online demo's.

De tweede LifeWatch Biodiversity Day– het jaarlijks evenement over biodiversiteit waar wetenschap, burgers, beleid en de industrie elkaar kunnen ontmoeten - was oorspronkelijk gepland op 5 oktober 2022. Maar toen kwam een stakingsaanzegging van de spoorbonden roet in het eten strooien.

Deze tweede editie in de KVAB in Brussel werd dan maar verplaatst naar donderdag 26 januari. Dan zoomt men in op de nieuwste innovaties voor het in kaart brengen van biotopen en habitats voor biodiversiteits- en ecosysteemonderzoek, zowel op land als in zee.

Je leert er open remote sensing databronnen kennen en een aantal hands-on applicaties verkennen. Een unieke kans om te ontdekken, leren, verbinden en geïnspireerd te raken!

• Meer info
• Inschrijven

Op woensdag 30 november organiseert de sectie West-Vlaanderen van MOS-Vlaanderen in Brugge een nascholing “Aan de slag met de MOS-energiekoffer en CO₂-calculator” voor leerkrachten S.O.

Tijdens de nascholing maak je kennis met de instrumenten uit de MOS-energiekoffer: energiemeters, lichtmeters, een lampentester, temperatuur en CO₂-dataloggers… Hiermee kan je belangrijke energieaspecten onderzoeken, zoals verlichting, verwarming, energieverbruik, verluchting en ventilatie. Je leerlingen breiden zo hun kennis, vaardigheden en onderzoekscompetenties uit. Bovendien kan je de link leggen met het energieverbruik van je school en besparende maatregelen treffen.

In het tweede deel maken we kennis met de CO₂-calculator voor scholen. Via deze online tool krijg je inzicht in de hoeveelheid broeikasgassen dat je school uitstoot. Je leerlingen leren hoe ons gedrag invloed heeft op de CO₂-uitstoot en de klimaatopwarming. Ook kan je de CO₂-reductie berekenen bij het uitvoeren van klimaatacties op je school.

De energiekoffer en CO₂-calculator zijn bruikbaar in zowel de 1e, 2e en 3e graad secundair onderwijs afhankelijk van hoe je de instrumenten en opdrachten inzet in je klas of school.

Alle verdere info en de inschrijvingslink is te vinden op de speciale webpagina

Wil je je leerlingen laten kennismaken met colleges aan de universiteit en hen zo helpen bij het maken van een gemotiveerde studiekeuze? Schrijf je dan snel in voor de juniorcollegedag, een gratis initiatief van de KU Leuven.

Volg je liever college vanuit je eigen klaslokaal? Registreer je dan voor de online juniorcollegedag. Van 10 januari 2023 t.e.m. 30 juni 2023 zal je dan gratis toegang krijgen tot een platform met professionele video’s van colleges uit verschillende vakgebieden. De online colleges lenen zich ook tot gebruik in afstandsonderwijs.

Voor meer info en programma kan je klikken op de links in bovenstaande tekst.

Heb je nog vragen over de juniorcollegedag? Neem gerust contact op met juniorcollegedag@kuleuven.be. 

Het Provinciaal Instituut voor Milieu-educatie (PIME) in Lier zoekt vrijwilligers om activiteiten te begeleiden. Werk je graag met leerlingen van het secundair onderwijs? Heb je interesse in natuur, milieu of educatie voor duurzame ontwikkeling? Dan is vrijwilligerswerk bij het PIME in Lier misschien iets voor jou!

MEER INFO

Klimaatverandering komt de laatste jaren steeds vaker in het nieuws. Leerlingen en leerkrachten geven er, terecht, steeds meer aandacht aan. Toch ben je als leerkracht niet altijd voldoende voorbereid om deze soms ingewikkelde materie correct te behandelen. Klimaatverandering gaat namelijk snel, is redelijk ingewikkeld en er bestaan veel misverstanden rond. In samenwerking met Universiteit Antwerpen, stad Antwerpen en stad Sint-Niklaas werd daarom 'Klimaatlink' opgericht.

In oktober stelde Klimaatlink zijn vier gratis educatieve pakketten rond klimaatverandering voor: twee lespakketten behandelen de basiswetenschap rond klimaatverandering enerzijds, en de mogelijke oplossing voor de klimaatproblematiek anderzijds. De andere twee pakketten zetten meer in op de praktijk: met hands-on STEM pakketten leren de leerlingen zelf een klein wetenschappelijk project op te zetten.

MEER WETEN

Allesomvattende boekvervangende Digitale Methodes

De ‘leer-kracht’ van Digitale Methode Biologie. Jouw persoonlijke assistent om het leerproces van de leerlingen in het secundair onderwijs op maat te begeleiden. Een evenwichtige aanpak tussen digitaal en papier, met de leerkracht aan het stuur. Samen met leerkrachten als auteurs, onderwijswetenschappers en technische experts ontwikkelen we onze Digitale Methodes voor het secundair onderwijs. Alles wat je met een klassiek schoolboek kunt, versterkt met digitale mogelijkheden om leerstof flexibel, interactief, visueel aantrekkelijk én gedifferentieerd aan te brengen.

Wil je de Digitale Methodes Biologie ontdekken? Surf dan voor meer informatie naar de website: www.digitalemethode.be/info .

De European Olympiad of Experimental Science (EOES) is een jaarlijks terugkerende wetenschapsolympiade, waar driekoppige teams van zeventienjarigen (en jonger) uit 21 landen van de E.U. hun krachten meten in het oplossen van complexe wetenschappelijke problemen via experimentele analyses. De olympiade ging dit jaar door van 8 mei t.e.m. 14 mei aan de universiteit van Hradec Králové (Tsjechië).

De opdrachten met biologische, chemische en fysische inslag draaiden rond twee thema’s ‘Hyaluronzuur’ en ‘DNA - het experiment van Rosalind Franklin en Raymond Gosling’.

Beide Belgische teams (een Vlaams en een Franstalig team ) mochten met een bronzen medaille naar huis.

LEES MEER

Wat weten jongeren eigenlijk over gehoorverlies en tinnitus?
 
Minder dan 20% van de jongeren draagt gehoorbescherming tijdens het feesten.
 
TUUT, een educatief theaterstuk over tinnitus, geeft studenten op een laagdrempelige en plezierige manier inzicht in tinnitus/oorsuizen. Het theaterstuk benadrukt het belang van het dragen van gehoorbescherming en maakt jongeren bewust van de gevolgen van (langdurig) luisteren naar luide muziek.

Tijdens de nabespreking worden de soorten gehoorbescherming met hun voor- en nadelen besproken en krijgen studenten tips hoe ze veilig naar muziek kunnen luisteren.
 
U kan de voorstelling apart boeken of combineren met een aanvullende workshop. Een audiologe met tinnitus bundelt haar audiologische kennis, ervaring uit het hoorcentrum en haar eigen ervaring in het theaterstuk.

Meer informatie kan u terugvinden op de website www.gehoorentinnitus.be
 
Kelly Van Steenwegen

Gezocht: leerkrachten biologie in het 6de jaar ASO/TSO

Hebt u ooit problemen ondervonden bij de lessen evolutietheorie? Dan kan u mij, Leonie Vanhove, helpen. Ik ben een student biologie aan de UGent en ik ga voor mijn masterthesis de problemen die aan bod komen tijdens de evolutielessen bestuderen en onderzoeken hoe deze best aangepakt kunnen worden.
 
Ik zou het zeer op prijs stellen zo u even de tijd zou willen nemen om volgende vragen te beantwoorden en door te sturen naar leonie.vanhove@ugent.be
 

• Zijn de lessen evolutietheorie ooit niet kunnen doorgaan bij u? Wat was hiervoor de reden?
• Welke problemen heeft u zoal ondervonden tijdens het lesgeven van de evolutietheorie (bijvoorbeeld: leerlingen met geloofsovertuiging tegenstrijdig met evolutietheorie)?
• Hoe heeft u deze problemen aangepakt?

Bent u LERAAR in een Vlaamse SECUNDAIRE school en heeft u een diploma van LICENTIAAT of MASTER? Heeft u ongeveer 5 à 10 minuten tijd voor mij?

Ik ben voor mijn Masterproef namelijk op zoek naar een groot aantal leraren secundair onderwijs om een boeiende vragenlijst in te vullen over het gebruik en het uitvoeren van onderwijsonderzoek.

Uw antwoorden kunnen een eerste aanzet zijn om een beter zicht te krijgen op de visie en houding van leraren tegenover onderwijsonderzoek.
 
De vragenlijst kan ingevuld worden via DEZE LINK.
 
Alvast bedankt voor uw kostbare tijd!
 
Met vriendelijke groeten
Olivia Van Dommelen
1e Ma Pedagogische Wetenschappen KU Leuven
olivia.vandommelen@student.kuleuven.be

Twee jaar geleden werd door Prof. Persoone een educatieve ANTI-SMOKING EDUKIT ontwikkeld waarmee met eenvoudige proefjes de schadelijke effecten worden aangetoond van de chemische stoffen die vrijkomen uit sigarettenpeuken, op de diertjes en plantjes die leven in bodem en water.

Recent werd door de professor een tweede ANTI-SMOKING EDUKIT ontworpen, waarmee met een eenvoudig proefje de “korte termijn” invloed van sigarettenrook op de mens wordt aangetoond. Dit gebeurt aan de hand van microscopische observaties van de trilhaartjes van een "trilhaardiertje”.

Die trilhaartjes hebben dezelfde structuur en beweging als de trilhaartjes van de trilhaarcellen in de menselijke ademhalingswegen, die een belangrijke rol spelen in de verwijdering van de stoffen en partikels in ingeademde lucht (waaronder dus ook sigarettenrook).

Het proefje toont zeer duidelijk aan dat sigarettenrook de normale werking van de trilhaartjes verstoort en uiteindelijk zelfs volledig stillegt.

Gedetailleerde informatie over het gebeuren en de twee kits kan je vinden op www.antismokingedukit.be .

Ben je nog op zoek naar een origineel boek om jezelf gratis cadeau te doen? Dan kunnen we je ‘Cell Biology by the Numbers’ warm aanbevelen. Het boek is het werk van Ron Millo en Rob Phillips, twee wetenschappers verbonden aan Harvard en het Weizmann Instituut, wat wel iets betekent.

De formele structuur van het boek is georganiseerd volgens verschillende klassen van biologische getallen, gaande van 'de grootte van dingen' in hoofdstuk 1 (Hoe groot zijn virussen? Hoe groot is een celkern? Hoe groot is een chloroplast?…) tot de kwantitatieve regels van informatiebeheer in levende organismen in hoofdstuk 5 (Hoe groot is een genoom? Hoe groot is de genetische overeenkomst tussen twee willekeurige mensen? Hoe frequent treden mutaties op tijdens de genoomreplicatie? …) en alles daartussenin.

Elk van de 82 vragen in het boek kan worden gelezen als een op zichzelf staand antwoord op een kwantitatieve vraag over celbiologie door de getallen. Bij elke vraag wordt dieper ingegaan op het onderwerp waarover de vraag handelt. Zo wordt bij de vraag naar de grootte van een chloroplast niet alleen een bepaalde afmeting gegeven, maar ook een overzicht van de structuur van dit celorganel en een korte uiteenzetting over de functie. Er wordt daarnaast eveneens ingegaan op de endosymbionttheorie over het ontstaan van chloroplasten en op de overdracht van genetisch materiaal van het celorganel naar de celkern.

Voor elk cijfergegeven in het boek wordt via een BNID-nummer verwezen naar het specifiek artikel waarin men tot dit getal is gekomen.

Het boek telt 400 bladzijden en je kan het online doorbladeren op http://book.bionumbers.org of je kan via deze link een zeer degelijke kladversie van het boek downloaden (pdf).

Wil je een (betalende) gedrukte versie, dan kan dit via je boekhandel of het internet met volgende gegevens:

Cell Biology by the Numbers
Ron Millo & Rob Phillips
2015 Garland Science
ISBN 9780815345374

Het is niet evident om online gratis degelijke handboeken te vinden. Nog minder evident is het om aan open source materiaal te geraken, dat je bovendien voor onderwijsdoeleinden - mits bronvermelding - vrij mag gebruiken.

Dankzij openstax™, een initiatief van RICE-University, worden ons enkele mogelijkheden aangereikt. Zo vinden we op hun website in de categorie ‘Science’ naast boeken over algemene biologie ook complete handboeken microbiologie en fysiologie.

Ook de collega’s met uren chemie of fysica worden niet op hun honger gelaten; zij kunnen er snuisteren bij ‘Chemistry’ of bij ‘Physics’.

Leerkrachten wiskunde, wetenschappen, informatica, fysica, biologie en chemie alsook TA's en TAC's richten het 'Overlegplatform STEM-LEERKRACHTEN' op

De verschillende verenigingen van deze leerkrachten sloegen de handen in elkaar met enkele populaire online communities en richtten samen het Platform STEM-leraren op.

De nieuwe eindtermen leggen hen – tot hun vreugde – op de onderlinge samenhang van hun vakken te onderwijzen. Dat vraagt om nieuwe methodieken en manieren van lesgeven. Vakoverschrijdend samenwerken is voortaan essentieel.

Leerkrachten geven aan dat het onduidelijk is hoe de nieuwe aanpak het best kan gebeuren. Onze leerkrachten zijn immers opgeleid voor één of twee vakken en nog niet voor de samenhang ervan. Ze moeten daarom de kans krijgen zich snel en grondig bij te scholen en de samenhang tussen de STEM-disciplines beter naar onze leerlingen te kunnen overbrengen.

Het Overlegplatform STEM-leerkrachten wil alvast het voortouw nemen in het slaan van bruggen tussen de verschillende STEM-disciplines en wil het professionaliseren van STEM-leerkrachten hoog op de agenda zetten.

MEER INFO

Sinds de start van de industriële revolutie oefent de mens een sterke invloed uit op het globale klimaat door de verbranding van fossiele brandstoffen. Grote hoeveelheden CO₂, die eerder voor miljoenen jaren zaten weggestopt in de aardkorst, komen zo in een recordtempo in de atmosfeer terecht. Daar zorgt dit broeikasgas voor de ons wel bekende opwarming van het klimaat.

De oceaan heeft de voorbije 200 jaar ongeveer de helft van de door de mens uitgestoten CO₂ geabsorbeerd en mildert zo de opwarming van het klimaat. Maar een oceaan die CO₂ opneemt, wordt zuurder.

Via een aantal experimenten, opgesteld door de medewerkers van PlaneetZee en uitgewerkt in een complete lesmodule, maken de leerlingen kennis met oceaanverzuring. Deze experimenten staan los van elkaar.

MEER WETEN

Zoals we in ons vorig berichtje (Oceaancirculatie) reeds aankondigden heeft PlaneetZee, de educatieve website van het Vlaams Instituut voor de Zee, enkele nieuwe lesmodules gelanceerd.

De laatste in de reeks is 'Een oceaan vol plastic'.

Plastic is een product dat niet weg te denken is uit ons leven. Via een aantal proeven maken leerlingen kennis met de eigenschappen van plastic en met de milieuproblemen hieraan gelinkt.

De verscheidenheid aan proeven (biologie, chemie, fysica, aardrijkskunde, natuurwetenschappen, wiskunde) maakt dit onderwerp uitermate geschikt om vakoverschrijdend te werken.

MEER WETEN

PlaneetZee, de educatieve website van het Vlaams Instituut voor de Zee, ondergaat een vernieuwingsoperatie! Met gloednieuwe lespakketten worden een aantal actuele hot topics, zoals de link tussen klimaat en oceaan of plastic, aangekaart.
Werkbundels, achtergrondinformatie, videomateriaal en meer zijn een zegen voor de leerkracht.

Met 'Oceaancirculatie' lanceerden ze een nieuwe lesmodule. Dat deze immense bewegende watermassa’s ons klimaat beïnvloeden is voor leerlingen niet altijd duidelijk. Door te experimenteren met de dichtheid en temperatuur van water bouwen leerlingen zelf inzicht op in de wereldwijde, thermohaliene oceaancirculatie, én maken ze de link met de opwarming van het klimaat.

Wat zit erin voor jou?

• Een overzicht van de bereikte leerplandoelstellingen
• Uitgebreide achtergrondinformatie over het thema
• Een werkbundel voor de leerlingen
• Ondersteunend videomateriaal

De volledig vernieuwde versie van het boek Microscopie als hobby is eindelijk beschikbaar: 212 bladzijden interessante informatie, volledig in kleur, met veel illustraties én in kwalitatieve offsetdruk. Het boek is een publicatie van het Koninklijk Antwerps Genootschap voor Micrografie (KAGM)

Klik HIER voor een afdruk van het voorblad en enkele binnenbladzijden.
 
Het boek is te koop voor 18 euro en er zijn twee mogelijkheden om het in uw bezit te krijgen:
 
1.  via verzending met een totaalprijs, inclusief verpakking en verzending van 25 euro binnen België, voor Nederland 32 euro
Bestelling via kagm@microscopie.be (met uw adresgegevens) en overschrijving van 25 euro op rekeningnummer
BE10 7350 0474 4904
van 
KAGM, per adres Sint-Franciscusberg 28, 3060 Bertem
Geef een seintje wanneer de betaling is gebeurd.
 
2.  via afhaling bij één van onderstaande adressen na telefonische afspraak en na betaling van 18 euro cash (gepast geld bij afhaling graag !), of overschrijving van 18 euro op rekeningnummer:
BE10 7350 0474 4904
van 
KAGM, per adres Sint-Franciscusberg 28, 3060 Bertem
Geef dan een seintje via mail wanneer de betaling is gebeurd én de vermelding waar u het boek afhaalt, en u ontvangt een mail die u kan tonen bij afhaling als betalingsbewijs.
 
Nederlanders kunnen het boek eventueel ook in Nederland ophalen en betalen (18 euro) bij onze zustervereniging NGVM na afspraak via: secretaris@ngvm.nl
 
De afhaaladressen in België:
 
Frank Van Campen, Albert Dickschenstraat 42, 2610 WILRIJK. Tel. 0487 52 40 46 
(vancampen.frank@gmail.com)
 
Dora De Cremer, Mosthoevendreef 3, 2970 SCHILDE. Tel. 0485 63 84 80
(doradecremer@telenet.be)
 
Joris Vermeylen, Leuvensesteenweg 398, 3070 KORTENBERG. Tel. 0479 42 70 06
(joris.vermeylen@telenet.be)
 
Jef Schoors, Sint-Franciscusberg 28, 3060 BERTEM. Tel 0497 400 739
(jefschoors@telenet.be)
 
Veel leesplezier !

Brightlab is een initiatief van RVO-Society en richt zich tot STEM-leerkrachten.

Via stimulerend, krachtig en innoverend STEM-onderwijs wil men de jongeren klaarstomen voor de uitdagingen van de 21ste eeuw.

Brightlab geeft hoofdzakelijk navormingen voor leerkrachten. Daarnaast worden ook e-learning modules en verhuur van educatief materiaal aangeboden.

MEER INFO

Biodiversiteit is een subtiel evenwicht tussen jou en al het leven op aarde.

Zonder biodiversiteit is er geen leven op aarde. De biodiversiteit gaat met rasse schreden achteruit, en dus ook de vruchten die we ervan plukken. De luchtkwaliteit gaat achteruit. Voedingsmiddelen worden schaarser en duurder. Nieuwe ziektes en epidemieën duiken op.

De voorbije 40 jaar verdween 60% van alle wilde dieren.

Als we niet dringend actie ondernemen voor biodiversiteit, gaan we allemaal de dieperik in.
HIER lees je wat jij kan doen.
De planeet dankt jou alvast van harte.

De gevolgen van het leven in een stad en de invloed van het gehalte fijnstof en luchtkwaliteit in het algemeen vormen een hot-topic in de recente media.
Niet alleen luchtdeeltjes kunnen bepalend zijn voor de gezondheid, ook warmte is een cruciale factor. Vooral voor dieren die voor hun lichaamstemperatuur afhankelijk zijn van de omgeving, is zich aanpassen van levensbelang. Een manier waarop dit kan is door hun kleur aan te passen.

Spinnen zijn dieren die niet alleen hun temperatuur kunnen regelen, maar veel soorten vertonen ook één van de meest intrigerende gedragingen: het bouwen van een web.
SPIN-CITY, een project van UGent, wil het gebruik van spinnen onderzoeken als natuurlijke barometer voor twee maatschappelijk relevante items: omgevingstemperatuur (via spinkleur) en de grootte van insectenpopulaties (via web).

Met een speciaal ontwikkelde SpinnenSpotter-app (Google Play / App Store) kan je foto’s maken van spinnen en hun webben of kan je specifieke observaties doorgeven. Dit levert ongeëvenaarde onderzoeksresultaten op over de effecten van urbanisatie op deze kenmerken..

MEER INFO

Op de website van SCIENTIAS vind je op een themapagina een bundeling van allerlei wetenswaardigheden over het SARS-CoV-2 virus.

Op een heldere en wetenschappelijk verantwoorde manier worden een hele reeks topics aangekaart, waardoor men een beter inzicht krijgt op de effecten van dit virus en de nefaste gevolgen voor onze samenleving.

Het HHMI (Howard Hughes Medical Institute) wil via zijn BioInteractive website biologieleerkrachten mogelijkheden aanreiken om hun leerlingen meer bij de behandelde onderwerpen te betrekken.

Dit kan via opdrachten, diverse activiteiten of via beeldmateriaal.

Dankzij een handige zoekmodule vind je in een mum van tijd het gezochte. De opdrachten zijn mooi uitgewerkt en bieden zeker een meerwaarde bij de studie van het betrokken onderwerp.

Ad Meskens, docent wiskunde aan de AP Hogeschool in Antwerpen, maakt gebruik van de actualiteit om exponentiële en gelijkaardige fenomenen in de kijker te plaatsen.

Hij publiceerde een tekst waarin hij via een reeks eenvoudige modellen de leerlingen bewust worden gemaakt van de snelheid waarmee een ziekte om zich heen kan grijpen en wat het gevolg is van de tijdsduur waarin iemand besmettelijk is. Hij leert hen ook in te zien waarom de overheid soms verplicht is tot het nemen van wel zeer draconische maatregelen.

Je kan HIER de integrale tekst downloaden (pdf).

De Nederlandse stercollectie biedt je een enorme hoeveelheid didactisch materiaal dat direct bruikbaar is in je lessen biologie.

Voor elke onderwijsvorm (vmbo, havo, vwo) en leerjaar kan je kiezen uit een reeks thema's. Zo heb je bv. het thema 'Voeding en spijsvertering' in het 6e jaar VWO. Van dit thema kan de vereiste voorkennis opgehaald worden, waarna twee topics behandeld worden: 'Wat is de oorzaak van overgewicht?' en 'Darmflora'.

Als afsluiting krijg je een reeks links naar oefenvragen over het behandelde item.

Op ZOOschool/Antwerpen en op ZOOschool/Planckendael vind je telkens op één plek alles wat je nodig hebt om je klasuitstap én je lessen perfect op elkaar te laten aansluiten. Gratis, eenvoudig en snel te downloaden.

Zo kan je er terecht voor

• kant-en-klare lespakketten
• dierenfilmpjes
• toffe spelletjes, raadsels en knutselideeën
• meer dan 100 dierenfiches
• boeiende en rijkelijk geïllustreerde artikels over dieren
• spannende speurtochten in de ZOO.

Het Japanse 'Earth Life Science Institute' van het 'Tokyo Institute of Technology' heeft een magistrale documentaire geproduceerd, gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten over het ontstaan van ons zonnestelsel, de wordingsgeschiedenis van de aarde en het ontstaan en de evolutie van het leven: "The Whole History of the Earth and Life".

De film start met de vorming van ons zonnestelsel en eindigt met het verdwijnen van de aarde binnen miljarden jaren. Een huzarenstukje van de realisatoren om gans dit gebeuren te visualiseren in iets meer dan 1 uur!

Bekijk HIER de film op YouTube.

Ben je op zoek naar micropreparaten, een stel goede microscopen of naar Eriochroomzwart T?

Heb je eindelijk een budget gekregen voor de aankoop van een set voor datalogging of voor nieuw labomeubilair?

Waar vind je verduisteringsgordijnen voor je lokaal?

Via onze webpagina 'Firma's' vind je in een mum van tijd wat je zoekt. Alle opgegeven firma's hebben ruimschoots hun sporen verdiend en kunnen dadelijk inspelen op je vragen.

Om je een handje toe te steken (daar zijn we nu eenmaal voor) bij het zoeken naar een geschikt practicum om wat extra leven in je les te brengen, hebben we een nieuwe webpagina ingelast.

Op de pagina 'Practica' bij het menu-item 'Links' presenteren we je een reeks verwijzingen naar websites en documenten, die je moeten helpen bij je keuze.

Wetenschappelijk onderzoek zit in het DNA van ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael. Wetenschap die beoefend en toegepast wordt in die dierentuinen, maar ook in hun onderzoeksstations in het buitenland, in hun labo, maar bovenal in hun zoölogisch onderzoekscentrum, het 'Centre for Research and Conservation' (CRC).

Surf naar ZOOscience.be voor tal van boeiende verhalen van hun wetenschappers om je lessen extra aantrekkelijk te maken.

Op de website van Science Books Online kan je honderden biologieboeken gratis downloaden of via het scherm raadplegen.

Het aanbod is zo gevarieerd als het groot is: je vindt er zowel boeken over het skelet van zoogdieren, gepubliceerd op het einde van de 19e eeuw, als werken over DNA-replicatie daterend van 2016.

De Erasmushogeschool Brussel (EhB) zet elke woensdagnamiddag van 14 u tot 20 u haar labodeuren open voor iedereen (+ 13 jaar) met interesse in (bio)wetenschappen.

In het Open BioLab Brussels kun je een eigen project opstarten of deelnemen aan één van de lopende projecten. Het lab beschikt over hoogtechnologische toestellen en materiaal om allerlei experimenten uit te voeren.

MEER WETEN

Op de website van Natuurpunt vind je een reeks webpagina's die je helpen om diverse organismen te herkennen.

De organismen worden opgesplitst in grote groepen zoals vogels, zoogdieren, amfibieën en reptielen, vissen, ongewervelden, planten, zwammen, enz.

Van elke groep worden enkele vertegenwoordigers besproken (foto Natuurpunt).

Science & Plants for Schools is een webstek van The Sainsbury Laboratory van de Universiteit van Cambridge die leerkrachten en studenten een waaier aan middelen biedt, waarmee een beter inzicht in de plantenbiologie kan verworven worden.

Dit gaat van volledig uitgewerkte lessen en practica tot nieuwe inzichten en theorieën in de diverse subdisciplines. Alles is helder uitgelegd en van hoog wetenschappelijk niveau.

Ook mooi meegenomen zijn de kwalitatief hoogstaande posters, schema's en illustraties.

In een publicatie van de KVAB breken enkele wetenschappers, waaronder Prof. Godelieve Gheysens (UGent), een lans voor een grondige herziening van onze opvattingen t.o.v. genetisch gemodificeerde organismen.

Zij zijn erin geslaagd de complexe materie op een begrijpbare manier uit te leggen en we kunnen je de lectuur van deze brochure dan ook ten zeerste aanbevelen.

Download hier gratis de brochure

Enkele mooie wetenschappelijke illustraties kan je downloaden van een website van het NIH. Mits bronvermelding mag je ze vrij gebruiken voor onderwijsdoeleinden.

Op https://smart.servier.com vind je meer dan drieduizend (!) wetenschappelijke illustraties, mooi gerubriceerd en vrij te downloaden. Gebruik van de illustraties valt onder een CC BY 3.0 licentie, wat inhoudt dat je ze naar eigen goeddunken mag gebruiken en bewerken mits bronvermelding.

Matyra Pryluté is een Litouwse, die een paar jaar terug heeft deelgenomen aan de Internationale Biologieolympiade.

Steunend op de opgedane ervaringen heeft ze een blog gestart met de bedoeling leerlingen te helpen bij de voorbereiding op deze competitie.

Op haar website vind je allerhande theoretische en praktische informatie, bruikbaar op een IBO.

—> Meer informatie

Leerkrachten die met hun leerlingen een biotoopstudie van een vijver willen uitvoeren kunnen op de website van het Limburgs Provinciaal Natuurcentrum twee praktische bundels downloaden: een handleiding voor de leerkracht en en een werkboekje voor de leerlingen.

PlantNet is een gratis applicatie (voor iOS of Android) die reeds sinds 2016 bestaat. De app steunt op een automatisch identificatiesysteem voor planten, gebaseerd op foto's, en dit door vergelijking met een botanische fotodatabank.

Het volstaat met je smartphone een foto te maken van een bloem of een blad van de plant en na een druk op de knop krijg je een aantal mogelijkheden, waartussen je (meestal) zeer snel jouw exemplaar herkent.

Via de website kan je ook door het invoeren van een afbeelding met een computer of tablet de plant determineren.

Ben je op zoek naar een alternatief voor de determinatie van een plant m.b.v. een klassieke gedrukte flora, dan kan je dit moeiteloos met de online Flora van Nederland, die toelaat op een eenvoudige manier meer dan 500 planten op naam te brengen.

Dat het gros van de beschreven planten ook in België voorkomt is natuurlijk mooi meegenomen!

Een uitgebreide reeks mogelijkheden om het menselijk lichaam te verkennen vind je op de Amerikaanse website Inner Body. Alles is zeer verzorgd en met een mooie lay out.

De leerlingen zullen het interactief karakter van de website zeker op prijs stellen.

In de Jaarboeken 2010 t.e.m. 2014 verschenen 5 artikels over de verklaring van de Nederlandse namen van planten die frequent voorkomen in Vlaanderen.

Deze artikels werden door de auteur herzien en in één geheel samengebracht: de hoofdwoorden zijn alfabetisch gerangschikt, bepaalde uitweidingen zijn weggelaten en ook de afbeeldingen werden achterwege gelaten. Een klapper met betrekking tot de Nederlandse en de wetenschappelijke namen is nu opgenomen.

Zo kwam een nieuw werk tot stand met als hoofdtitel "PLANTENNAMEN NADER TOEGELICHT" en als ondertitel "De verklaring van de Nederlandse namen van de in Vlaanderen meest voorkomende planten".


Bekijk hier de publicatie (pdf)

Met hun grote verscheidenheid en gevarieerde ecologie zijn vlinders waardevolle indicatoren van de kwaliteit van ons leefmilieu. Met slechts een paar ingrepen kan je het aantal vlinders in je (school)tuin al aanzienlijk vergroten.

Op de website van Natuurpunt vind je niet alleen meer tips, maar je kan er ook een gratis e-book downloaden om van je tuin een vlinderparadijs te maken.

De uitgever van het gerenommeerde tijdschrift 'nature' heeft een aparte website 'Scitable', waarop hij leraars gratis studiemateriaal aanbiedt. De kwaliteit van het aangebodene correspondeert met de kwaliteit van het tijdschrift en verdien alle lof voor de duidelijke uitleg en de talrijke verhelderende illustraties en schema's. Kortom een goudmijn voor collega's van de derde graad en het hoger onderwijs.

Overtuig jezelf!

Op onze downloadpagina vind je een overzicht van alle documenten, die sinds 1978 in onze Jaarboeken werden gepubliceerd. Via een gesofisticeerde zoekmachine kan je zoeken op een trefwoord in de titel, op de auteursnaam of op het jaar van publicatie. Heb je gevonden wat je zocht, en is het artikel gepubliceerd NA 2007, dan kan je het ook direct bekijken.