Nieuws en tips …

Biodiversiteit is een subtiel evenwicht tussen jou en al het leven op aarde.

Zonder biodiversiteit is er geen leven op aarde. De biodiversiteit gaat met rasse schreden achteruit, en dus ook de vruchten die we ervan plukken. De luchtkwaliteit gaat achteruit. Voedingsmiddelen worden schaarser en duurder. Nieuwe ziektes en epidemieën duiken op.

De voorbije 40 jaar verdween 60% van alle wilde dieren.

Als we niet dringend actie ondernemen voor biodiversiteit, gaan we allemaal de dieperik in.
HIER lees je wat jij kan doen.
De planeet dankt jou alvast van harte.

Volgens het Koninklijk Besluit nr. 4 van 9 april 2020 houdende diverse bepalingen inzake mede-eigendom en het vennootschaps- en verenigingsrecht in het kader van de strijd tegen de Covid-19 pandemie mogen vzw’s hun algemene vergadering uitstellen.

Daarom zullen wij de jaarvergadering, aangekondigd in BIO voor zaterdag 6 juni 2020, verdagen naar zaterdag 29 augustus 2020.

Locatie en agenda zullen tijdig op deze website kenbaar gemaakt worden.

Vanaf 1 juni gaan ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael terug open voor het grote publiek!

De overheid legt op om een beperkte capaciteit te hanteren en iedereen dient op voorhand te reserveren.  Aangezien jullie normaal gezien op vertoon van jullie lidkaart + identiteitskaart toegang krijgen, is er een aangepaste procedure uitgeschreven.

Hoe gaat dit in zijn werk?

Stap 1: men dient eerst zijn bezoek online te reserveren
Surf naar ZOOantwerpen.be of ZOOplanckendael.be.
Reserveer je bezoek.
Klik op Geniet je van een voordeel zonder code of heb je een voucher zonder code? Vraag die code dan hier aan!
Vul het formulier in en noteer VOB – lidkaart + lidnummer. Klik op “insturen”.
Je krijgt een bevestigingsmail met code.
Opgelet: slechts 1 reservatie per aanvraag mogelijk; voor elke volgende persoon moet je opnieuw reserveren.

Stap 2: kies dag en uur van je bezoek
Surf (opnieuw) naar ZOOantwerpen.be of ZOOplanckendael.be.
Reserveer je bezoek.
Kies de dag en uur van je bezoek.
Vul de code uit de bevestigingsmail in per persoon.
Jouw bezoek is bevestigd!

Op dag van het bezoek
De bezoeker meldt zich aan de kassa aan met de bevestiging van de reservatie én zijn lidkaart.
Korting/voordeel wordt toegekend en tickets worden afgeleverd.
Het bezoek kan beginnen!

Wij wensen jullie veel plezier bij het bezoek en hopen dat dit weer nieuwe inspiratie mag brengen voor de lespraktijk.

ZOO en Planckendael zitten alvast te popelen om iedereen opnieuw te kunnen ontvangen!

Samen hadden ze nog zoveel dromen: Emiel Van Damme en zijn echtgenote Caroline. Maar een hartfalen heeft hier anders over beslist…

Voor ons was het een schok toen we het overlijden van Emiel vernamen. We hadden dit nooit verwacht: hij kon sneller stappen dan de meesten onder ons en had een voorliefde voor lange (berg)tochten.

Het grootste deel van zijn loopbaan was hij leraar biologie aan het Atheneum van Oostende. Zijn cursussen waren van een hoog niveau en zijn examens gevreesd, maar hij leverde wel leerlingen af die het ver schopten in het hoger onderwijs.

Al sinds 1987 was hij penningmeester van onze vereniging en al die jaren heeft hij plichtsbewust en minutieus de financiën van VOB-vzw beheerd. Het ging zo ver dat hij eens een ganse dag gezocht heeft naar de oorzaak van een verschil van enkele centen tussen geboekte en werkelijke uitgaven.

Emiel beheerde niet alleen de financiën van onze vereniging, maar ook die van het Vlaams congres voor leraars wetenschappen en die van de EUSO. Bovendien konden we ook altijd op hem een beroep doen om te fungeren als jurylid in één of andere competitie.

In Emiel verliezen we een zachtmoedige collega en een goede vriend. We wensen Caroline en zijn kinderen veel sterkte in deze moeilijke periode.

Voor Emiel is de cirkel nu gesloten…

Wat op 21 maart een feestelijke opening had moeten worden voor het nieuw Gents UniversiteitsMuseum (GUM) is door de COVID19-perikelen voor onbepaalde tijd uitgesteld.

Maar hierop hoeven onze leerkrachten niet te wachten. Samen met Klasse biedt het GUM hen en hun huisgenoten gedurende de zomervakantie gratis toegang aan tot het museum.

Meer info over de gratis toegang.

Naast een uitgebreide werking voor het secundair en hoger onderwijs, wil het GUM een forum zijn voor wetenschap, twijfel & kunst en een breed wetenschap- en kunstminnend publiek aanspreken.

Het GUM zal een plek zijn waar bezoekers, wetenschappers, kunstenaars en studenten met elkaar in dialoog gaan aan de hand van debatten, lezingen, salongesprekken, expo's, workshops, podcasts…

Dankzij de versoepeling van de coronamaatregelen kunnen de musea opnieuw bezoekers toelaten. Zo ook het Natuurhistorisch museum in Brussel.

Houd er wel rekening mee, dat je niet zomaar het museum kan binnenwandelen. Je dient op voorhand je ticket(s) te reserveren en de parking is enkel toegankelijk voor minder validen (ook op voorhand verwittigen!)

Thuisblijvers kunnen nog steeds terecht op #NaturalsciencesAtHome voor allerhande activiteiten en wetenswaardigheden.

MEER INFO

Vanaf 26 mei opent het Zwin Natuur Park in Knokke opnieuw zijn poorten.

Een veilig parcours is uitgestippeld en om de 30 minuten worden 30 bezoekers toegelaten. Tickets dienen vooraf online of telefonisch gereserveerd te worden.

Bij de online reservatie kan je dadelijk zien welke tijdslots beschikbaar zijn voor jouw keuzedatum.

MEER INFO

Girls Leading in Science is een wedstrijd georganiseerd door Solvay, die tot doel heeft jongeren, en vooral meisjes, aan te sporen om wetenschappelijke of technische carrières te overwegen.

De winnaars van de competitie krijgen hun inschrijvingsgeld voor het eerste jaar hoger onderwijs uitbetaald.

Aan de wedstrijd kunnen teams van 2 tot 5 meisjes (of gemengd) deelnemen. Zij dienen leerlingen te zijn van een 5de of 6de humaniora van een Belgische publieke school.

MEER INFO

De gevolgen van het leven in een stad en de invloed van het gehalte fijnstof en luchtkwaliteit in het algemeen vormen een hot-topic in de recente media.
Niet alleen luchtdeeltjes kunnen bepalend zijn voor de gezondheid, ook warmte is een cruciale factor. Vooral voor dieren die voor hun lichaamstemperatuur afhankelijk zijn van de omgeving, is zich aanpassen van levensbelang. Een manier waarop dit kan is door hun kleur aan te passen.

Spinnen zijn dieren die niet alleen hun temperatuur kunnen regelen, maar veel soorten vertonen ook één van de meest intrigerende gedragingen: het bouwen van een web.
SPIN-CITY, een project van UGent, wil het gebruik van spinnen onderzoeken als natuurlijke barometer voor twee maatschappelijk relevante items: omgevingstemperatuur (via spinkleur) en de grootte van insectenpopulaties (via web).

Met een speciaal ontwikkelde SpinnenSpotter-app (Google Play / App Store) kan je foto’s maken van spinnen en hun webben of kan je specifieke observaties doorgeven. Dit levert ongeëvenaarde onderzoeksresultaten op over de effecten van urbanisatie op deze kenmerken..

MEER INFO

Op de website van SCIENTIAS vind je op een themapagina een bundeling van allerlei wetenswaardigheden over het SARS-CoV-2 virus.

Op een heldere en wetenschappelijk verantwoorde manier worden een hele reeks topics aangekaart, waardoor men een beter inzicht krijgt op de effecten van dit virus en de nefaste gevolgen voor onze samenleving.

Net als ebola, aids, de varkens- en de vogelgriep, behoort Covid-19 tot de zogenaamde zoönosen. Dit zijn aandoeningen die door dieren op mensen worden overgedragen.

In een nieuw rapport van WWF wordt de link blootgelegd tussen het ontstaan van pandemieën, zoals we die vandaag meemaken, en de vernietiging van ecosystemen door de mens. Het rapport wijst op het verband tussen deze vernietiging , de illegale of ongecontroleerde handel in wilde dieren en de verspreiding van zoönosen.

Het HHMI (Howard Hughes Medical Institute) wil via zijn BioInteractive website biologieleerkrachten mogelijkheden aanreiken om hun leerlingen meer bij de behandelde onderwerpen te betrekken.

Dit kan via opdrachten, diverse activiteiten of via beeldmateriaal.

Dankzij een handige zoekmodule vind je in een mum van tijd het gezochte. De opdrachten zijn mooi uitgewerkt en bieden zeker een meerwaarde bij de studie van het betrokken onderwerp.

Ad Meskens, docent wiskunde aan de AP Hogeschool in Antwerpen, maakt gebruik van de actualiteit om exponentiële en gelijkaardige fenomenen in de kijker te plaatsen.

Hij publiceerde een tekst waarin hij via een reeks eenvoudige modellen de leerlingen bewust worden gemaakt van de snelheid waarmee een ziekte om zich heen kan grijpen en wat het gevolg is van de tijdsduur waarin iemand besmettelijk is. Hij leert hen ook in te zien waarom de overheid soms verplicht is tot het nemen van wel zeer draconische maatregelen.

Je kan HIER de integrale tekst downloaden (pdf).

De Nederlandse stercollectie biedt je een enorme hoeveelheid didactisch materiaal dat direct bruikbaar is in je lessen biologie.

Voor elke onderwijsvorm (vmbo, havo, vwo) en leerjaar kan je kiezen uit een reeks thema's. Zo heb je bv. het thema 'Voeding en spijsvertering' in het 6e jaar VWO. Van dit thema kan de vereiste voorkennis opgehaald worden, waarna twee topics behandeld worden: 'Wat is de oorzaak van overgewicht?' en 'Darmflora'.

Als afsluiting krijg je een reeks links naar oefenvragen over het behandelde item.

RIPE (Realizing Increased Photosynthetic Efficiency) is een internationaal project dat tot doel heeft planten zodanig te wijzigen dat ze in de gegeven omstandigheden steeds optimaal aan fotosynthese doen. Om dit te realiseren wordt elk van de 170 stappen van de fotosynthese ontrafeld en wordt gezocht naar middelen om de efficiëntie van de diverse reactieprocessen te verbeteren, rekening houdend met de omstandigheden waarin het gewas moet groeien.

Op de website vind je enkele beloftevolle objectieven waaraan men momenteel aan het werken is. Bespreking van het project na de studie van de fotosynthese is zeker het overwegen waard!

Op de blog van Bill Gates (die het project financieel steunt) staat een artikel over RIPE samen met een interessant filmpje op YouTube.

Op ZOOschool/Antwerpen en op ZOOschool/Planckendael vind je telkens op één plek alles wat je nodig hebt om je klasuitstap én je lessen perfect op elkaar te laten aansluiten. Gratis, eenvoudig en snel te downloaden.

Zo kan je er terecht voor

• kant-en-klare lespakketten
• dierenfilmpjes
• toffe spelletjes, raadsels en knutselideeën
• meer dan 100 dierenfiches
• boeiende en rijkelijk geïllustreerde artikels over dieren
• spannende speurtochten in de ZOO.

Het Japanse 'Earth Life Science Institute' van het 'Tokyo Institute of Technology' heeft een magistrale documentaire geproduceerd, gebaseerd op de meest recente wetenschappelijke inzichten over het ontstaan van ons zonnestelsel, de wordingsgeschiedenis van de aarde en het ontstaan en de evolutie van het leven: "The Whole History of the Earth and Life".

De film start met de vorming van ons zonnestelsel en eindigt met het verdwijnen van de aarde binnen miljarden jaren. Een huzarenstukje van de realisatoren om gans dit gebeuren te visualiseren in iets meer dan 1 uur!

Bekijk HIER de film op YouTube.

Ben je op zoek naar micropreparaten, een stel goede microscopen of naar Eriochroomzwart T?

Heb je eindelijk een budget gekregen voor de aankoop van een set voor datalogging of voor nieuw labomeubilair?

Waar vind je verduisteringsgordijnen voor je lokaal?

Via onze webpagina 'Firma's' vind je in een mum van tijd wat je zoekt. Alle opgegeven firma's hebben ruimschoots hun sporen verdiend en kunnen dadelijk inspelen op je vragen.

In het Jaarboek 2019 van onze vereniging zaten nog een reeks vervelende tik- en spelfouten - deels te wijten aan een overijverige automatische spellingscontrole - en die wisten te ontsnappen aan onze aandacht. Om een voorbeeld te geven: op sommige bladzijden werd CRISPR/Cas 9 plots CRISPER/Cas 9…

We hebben van enkele druilige winterdagen gebruik gemaakt om alles nog eens na te pluizen en te verbeteren. Ook hebben we een index toegevoegd.
De aangepaste versie staat nu online (pdf).

Graag een seintje als je ergens nog onjuistheden opmerkt!

Prof. em. Dr. Guido Persoone, voormalig directeur van het Laboratorium voor Milieutoxicologie aan de Universiteit Gent, heeft een educatieve kit ontworpen waarmee men in klasverband 3 zeer eenvoudige proefjes kan uitvoeren om de negatieve (toxische) effecten aan te tonen van sigarettenpeuken op het leven in bodem en water.

De kit wordt aangeboden tegen de zeer schappelijke prijs van € 15 en heeft als doelpubliek leerlingen van de eerste graad S.O.

Meer informatie vind je op www.antismokingedukit.be. Doordat de website geen certificaat heeft, is het mogelijk dat je browser zegt dat hij onveilig is…

Om je een handje toe te steken (daar zijn we nu eenmaal voor) bij het zoeken naar een geschikt practicum om wat extra leven in je les te brengen, hebben we een nieuwe webpagina ingelast.

Op de pagina 'Practica' bij het menu-item 'Links' presenteren we je een reeks verwijzingen naar websites en documenten, die je moeten helpen bij je keuze.

Wetenschappelijk onderzoek zit in het DNA van ZOO Antwerpen en ZOO Planckendael. Wetenschap die beoefend en toegepast wordt in die dierentuinen, maar ook in hun onderzoeksstations in het buitenland, in hun labo, maar bovenal in hun zoölogisch onderzoekscentrum, het 'Centre for Research and Conservation' (CRC).

Surf naar ZOOscience.be voor tal van boeiende verhalen van hun wetenschappers om je lessen extra aantrekkelijk te maken.

Wil je op bedrijfsstage, maar vindt je school moeilijk vervanging? Het Departement Onderwijs en Vorming zorgt ervoor dat een ervaren organisatie tijdens je afwezigheid instaat voor activiteiten die een boost geven aan de ondernemingszin, creativiteit en ondernemerschap van je leerlingen.

De activiteiten sluiten aan bij de nieuwe eindtermen van de 1e graad en de vakoverschrijdende eindtermen van de 2e en 3e graad. Het kost je school niets.

De activiteiten zijn geschikt voor alle studierichtingen en worden ingericht gedurende maximaal 5 werkdagen. Bekijk de informatie

Op de website van Science Books Online kan je honderden biologieboeken gratis downloaden of via het scherm raadplegen.

Het aanbod is zo gevarieerd als het groot is: je vindt er zowel boeken over het skelet van zoogdieren, gepubliceerd op het einde van de 19e eeuw, als werken over DNA-replicatie daterend van 2016.

De Erasmushogeschool Brussel (EhB) zet elke woensdagnamiddag van 14 u tot 20 u haar labodeuren open voor iedereen (+ 13 jaar) met interesse in (bio)wetenschappen.

In het Open BioLab Brussels kun je een eigen project opstarten of deelnemen aan één van de lopende projecten. Het lab beschikt over hoogtechnologische toestellen en materiaal om allerlei experimenten uit te voeren.

MEER WETEN

Op de website van Natuurpunt vind je een reeks webpagina's die je helpen om diverse organismen te herkennen.

De organismen worden opgesplitst in grote groepen zoals vogels, zoogdieren, amfibieën en reptielen, vissen, ongewervelden, planten, zwammen, enz.

Van elke groep worden enkele vertegenwoordigers besproken (foto Natuurpunt).

Science & Plants for Schools is een webstek van The Sainsbury Laboratory van de Universiteit van Cambridge die leerkrachten en studenten een waaier aan middelen biedt, waarmee een beter inzicht in de plantenbiologie kan verworven worden.

Dit gaat van volledig uitgewerkte lessen en practica tot nieuwe inzichten en theorieën in de diverse subdisciplines. Alles is helder uitgelegd en van hoog wetenschappelijk niveau.

Ook mooi meegenomen zijn de kwalitatief hoogstaande posters, schema's en illustraties.

Het museum voor natuurwetenschappen in Brussel is weerom de locatie voor een unieke tijdelijke tentoonstelling: ANTARCTICA .

De expo brengt ons prachtige beelden die ontdekkers, wetenschappers, filmmakers, fotografen en duikers gemaakt hebben in de buurt van het Franse poolstation Dumont d'Urville.

Je volgt er het team in zijn dagelijkse bezigheden, vanaf de kleedkamers tot onder het zee-ijs. Zo ontdek je de onherbergzame ijswoestijn, waar slechts enkele diersoorten voorkomen, en de wereld onder zee, waar het krioelt van vissen, weekdieren, schaaldieren, koralen …

Het wordt je duidelijk dat Antarctica zeker mooi is, maar ook kwetsbaar.

In een publicatie van de KVAB breken enkele wetenschappers, waaronder Prof. Godelieve Gheysens (UGent), een lans voor een grondige herziening van onze opvattingen t.o.v. genetisch gemodificeerde organismen.

Zij zijn erin geslaagd de complexe materie op een begrijpbare manier uit te leggen en we kunnen je de lectuur van deze brochure dan ook ten zeerste aanbevelen.

Download hier gratis de brochure

Enkele mooie wetenschappelijke illustraties kan je downloaden van een website van het NIH. Mits bronvermelding mag je ze vrij gebruiken voor onderwijsdoeleinden.

Op https://smart.servier.com vind je meer dan drieduizend (!) wetenschappelijke illustraties, mooi gerubriceerd en vrij te downloaden. Gebruik van de illustraties valt onder een CC BY 3.0 licentie, wat inhoudt dat je ze naar eigen goeddunken mag gebruiken en bewerken mits bronvermelding.

Matyra Pryluté is een Litouwse, die een paar jaar terug heeft deelgenomen aan de Internationale Biologieolympiade.

Steunend op de opgedane ervaringen heeft ze een blog gestart met de bedoeling leerlingen te helpen bij de voorbereiding op deze competitie.

Op haar website vind je allerhande theoretische en praktische informatie, bruikbaar op een IBO.

—> Meer informatie

Leerkrachten die met hun leerlingen een biotoopstudie van een vijver willen uitvoeren kunnen op de website van het Limburgs Provinciaal Natuurcentrum twee praktische bundels downloaden: een handleiding voor de leerkracht en en een werkboekje voor de leerlingen.

PlantNet is een gratis applicatie (voor iOS of Android) die reeds sinds 2016 bestaat. De app steunt op een automatisch identificatiesysteem voor planten, gebaseerd op foto's, en dit door vergelijking met een botanische fotodatabank.

Het volstaat met je smartphone een foto te maken van een bloem of een blad van de plant en na een druk op de knop krijg je een aantal mogelijkheden, waartussen je (meestal) zeer snel jouw exemplaar herkent.

Via de website kan je ook door het invoeren van een afbeelding met een computer of tablet de plant determineren.

Ben je op zoek naar een alternatief voor de determinatie van een plant m.b.v. een klassieke gedrukte flora, dan kan je dit moeiteloos met de online Flora van Nederland, die toelaat op een eenvoudige manier meer dan 500 planten op naam te brengen.

Dat het gros van de beschreven planten ook in België voorkomt is natuurlijk mooi meegenomen!

Een uitgebreide reeks mogelijkheden om het menselijk lichaam te verkennen vind je op de Amerikaanse website Inner Body. Alles is zeer verzorgd en met een mooie lay out.

De leerlingen zullen het interactief karakter van de website zeker op prijs stellen.

In de Jaarboeken 2010 t.e.m. 2014 verschenen 5 artikels over de verklaring van de Nederlandse namen van planten die frequent voorkomen in Vlaanderen.

Deze artikels werden door de auteur herzien en in één geheel samengebracht: de hoofdwoorden zijn alfabetisch gerangschikt, bepaalde uitweidingen zijn weggelaten en ook de afbeeldingen werden achterwege gelaten. Een klapper met betrekking tot de Nederlandse en de wetenschappelijke namen is nu opgenomen.

Zo kwam een nieuw werk tot stand met als hoofdtitel "PLANTENNAMEN NADER TOEGELICHT" en als ondertitel "De verklaring van de Nederlandse namen van de in Vlaanderen meest voorkomende planten".


Bekijk hier de publicatie (pdf)

Met hun grote verscheidenheid en gevarieerde ecologie zijn vlinders waardevolle indicatoren van de kwaliteit van ons leefmilieu. Met slechts een paar ingrepen kan je het aantal vlinders in je (school)tuin al aanzienlijk vergroten.

Op de website van Natuurpunt vind je niet alleen meer tips, maar je kan er ook een gratis e-book downloaden om van je tuin een vlinderparadijs te maken.

Op de website BIOPUZZEL vind je honderden kruiswoordpuzzels, meerkeuzevragen en invuloefeningen over alle mogelijke biologische onderwerpen.

Eens een leuk alternatief voor een toets!

Wil jij in je les verrassend uit de hoek komen met boeiend audiovisueel materiaal? Wil je kunnen werken met actueel materiaal dat je zelf kan aanvragen en dat nooit van het net verdwijnt? Wil je eigen collecties bouwen waarmee je onmiddellijk aan de slag kan om je leerlingen bij de les te houden?
Op Het Archief voor Onderwijs vind je een pak gratis video- en audiofragmenten om in je les te gebruiken.

De uitgever van het gerenommeerde tijdschrift 'nature' heeft een aparte website 'Scitable', waarop hij leraars gratis studiemateriaal aanbiedt. De kwaliteit van het aangebodene correspondeert met de kwaliteit van het tijdschrift en verdien alle lof voor de duidelijke uitleg en de talrijke verhelderende illustraties en schema's. Kortom een goudmijn voor collega's van de derde graad en het hoger onderwijs.

Overtuig jezelf!

Vorig jaar waren er meer dan 2000 deelnemers aan de Junior Olympiade Natuurwetenschappen. Elk jaar neemt hun aantal toe, en met reden!

Deze olympiade voor leerlingen van de tweede graad (vnl. vierdes) test de leerlingen op hun kennis van (natuur)wetenschappen en aardrijkskunde.

Noteer bovendien dat deelname aan de JON de eerste selectieronde vormt in de Vlaamse selectie voor de EUSO (European Union Science Olympiad).

Het AfricaMuseum in Tervuren is 5 jaar gesloten geweest voor grote renovatiewerken. De oppervlakte is bijna verdubbeld. De architectuur is vernieuwd en de tentoonstelling is volledig aangepast.

De prijspolitiek werd bijgevolg gewijzigd. Het normaal tarief voor volwassenen is € 12 . De toegang is gratis voor jongeren tot 18 jaar en voor onderwijzend personeel is een zeer verlaagd reductietarief (€ 4) voorzien. 

Op vertoon van de lidkaart is dus geen gratis toegang meer mogelijk zoals vroeger, maar zal het verlaagd tarief van € 4 toegepast worden.

Op onze downloadpagina vind je een overzicht van alle documenten, die sinds 1978 in onze Jaarboeken werden gepubliceerd. Via een gesofisticeerde zoekmachine kan je zoeken op een trefwoord in de titel, op de auteursnaam of op het jaar van publicatie. Heb je gevonden wat je zocht, en is het artikel gepubliceerd NA 2007, dan kan je het ook direct bekijken.

Iedere editie van dit Nederlands tijdschrift behandelt de nieuwste inzichten over een actueel thema. Voor je lessen biologie pikken we er enkele onderwerpen uit: Fotosynthese 2.0, Epigenetica, DNA-sequencing, Immuunsysteem……

Op de website vind je een lijst van alle behandelde onderwerpen. Elk themanummer is afzonderlijk verkrijgbaar.