Misvattingen

Het is toch vanzelfsprekend: een groene plant doet overdag aan fotosynthese en ’s nachts is er geen fotosynthese, want de plant ontvangt dan geen licht. Verkeerd! De plant doet in de duisternis wel aan fotosynthese! Het fotosyntheseproces bestaat immers uit een keten van verschillende biochemische reacties: een reeks lichtafhankelijke reacties (de lichtreacties) en een reeks lichtonafhankelijke reacties (de donkerreacties). En zowel in het licht als in de duisternis gaat de tweede reeks van reacties door… Het fotosyntheseproces is dus wel afhankelijk van het licht, maar een deel van dat proces gaat ook door in de duisternis.

Geen enkele biologieleerkracht kan vermijden dat hij of zij al eens in de klas iets verkeerd, iets te onvolledig of iets te weinig genuanceerd uitlegt, dikwijls zelfs een hele onderwijsloopbaan lang…

Zo vertelt men wel eens dat alleen in de dikke darm de darminhoud ontwaterd wordt, maar men vergeet te vermelden dat bij een volwassene er vanuit de dunne darm 7-8 liter water en vanuit de dikke darm maar 0,5-1 liter water het bloed bereiken. Of men vindt in het feit dat met uitgeademde gassen ook waterdamp meekomt, een bewijs dat in de ademhaling water gevormd wordt.

In de cellulaire ademhalingsreacties worden er inderdaad watermoleculen geproduceerd, maar de watermoleculen die we met de uitgeademde lucht uit ons lichaam verwijderen, zijn afkomstig uit het vochtig laagje waarmee de holten in de longen bekleed zijn. En dat water komt uit het bloed en uiteindelijk zowel uit het opgenomen voedsel als uit de waterproducerende cellen.
Een biologieleerkracht vermeldt al wel eens dat de voedselresten via de aars uitgescheiden worden, maar toch is het beter de term uitscheiding strikt voor te behouden voor het verwijderen van stoffen die in het bloed geweest zijn (urine, zweet, speeksel, gal).

Of men beweert dat de term stofwisseling betrekking heeft op de uitwisseling van stoffen tussen cellen en hun milieu, terwijl dat woord eigenlijk de Nederlandse term is voor "metabolisme". Stofwisseling is de benaming voor alle chemische reacties in een cel, bijvoorbeeld de chemische reacties van de opbouw- en afbraakstofwisseling.

Voor dergelijke onnauwkeurigheden, betwistbare onvolledigheden of fouten gebruikt men de term “misvattingen” (in het Engels “misconceptions”).

Hierna volgen enkele webstekken waar je kunt kennismaken met misvattingen die wel eens in de biologielessen de kop opsteken.

Misconceptions in biology - GCSE
Misvattingen in de biologie (wikibooks)

"Misconceptions in Biology” en "Misvattingen in de biologie" intikken bij Google levert nog een reeks extra informatiebronnen op.


Walter Deconinck (Kortrijk)