Methode om snel massa's bacteriën te bekomen

Doe 5 ml leidingwater in een reageerbuis en voeg er enkele bonen of erwten aan toe. Laat enkele dagen op een warme plaats staan (eventueel in een broedstoof op 37 °C).

Bekijk vervolgens een druppel van deze cultuur onder de microscoop; je zal massa's bacillen en cocci in brownbeweging waarnemen.

Voor het uitzetten van een antibiogram kunnen we onderstaande werkwijze aanprijzen; deze is met relatief eenvoudige middelen uit te voeren.

Benodigdheden

• Steriele petrischalen: deze worden steriel verpakt door gespecialiseerde firma's verkocht. Ze zijn uit plastic vervaardigd en worden na gebruik weggegooid. Men neemt petrischalen van 95 mm diameter.
• Eosine-methyleenblauwagar: deze voedingsbodem wordt gebruikt om gramnegatieven (zoals colibacillen) uit faecaliën te kweken en te isoleren. De bodem wordt gereed afgewerkt verkocht in flesjes van 100 ml en men hoeft enkel de agarvoedingsbodem te smelten in een warmwaterbad. Dergelijke voedingsbodem is onbeperkt houdbaar (indien men alle voorzorgen i.v.m. steriliteit in acht neemt).
• Pasteurpipetten: men kan ze steriel aankopen of zelf maken uit een glazen buisje
• Entnaald: deze is onmisbaar voor een bacteriologisch practicum. Men gebruikt nikkel-chroomdraad om in de houder te plaatsen.
• Een reageerbuisje met enkele ml fysiologische zoutoplossing. Een voldoende graad van steriliteit wordt bekomen door het buisje een 15 minuten in een kokend waterbad te plaatsen. Afsluiten met een prop watten.
• Een pincet.
• Schijfjes voor antibiogrammen. Deze schijfjes zijn verkrijgbaar in flesjes van 50 schijfjes voor een veertigtal antibiotica en chemotherapeutica. Wij raden echter aan gebruik te maken van zgn. "Unidisks". Men neemt "Unidisks N° 1", middelste concentratie. Deze bestaan uit een papieren ring van ± 95 mm buitendiameter, die juist past in onze petrischaaltjes. Aan die ring zitten schijfjes vast, doordrenkt met volgende antibiotica : chloromycetine, erythromycine, kanamycine, neomycine, penicilline, streptomycine en tetracycline. De Unidisks zitten steriel verpakt in een doos met schroefdeksel.

Uitvoering

1. De isolatie

De fecaliën worden in een potje met water verdund. In een steriele petriplaat giet men ongeveer 10 ml eosine-methyleenblauwagar rechtstreeks uit het flesje. Hals van het flesje vóór en na het uitgieten in de bunsenvlam flamberen. Laten afkoelen.

Met een steriele pasteurpipet neemt men een weinig van de verdunning van de fecaliën en men laat één druppel vallen op de voedingsbodem. Men smelt de punt van de pasteurpipet dicht in de bunsenvlam en met de dichtgesmolten punt wrijft men de druppel goed open over heel het oppervlak van de voedingsbodem.

De petrischaal incubeert men gedurende 48 uur bij kamertemperatuur (met het deksel naar beneden!). Beschikt men over een broedstoof, dan kan men de incubatietijd inkorten door de petrischalen gedurende 24 uur bij 37 °C in de broedstoof te zetten.

Er vormen zich paarse kolonies, al of niet voorzien van een opvallend groene metaalglans.

2. Het antibiogram

Men kiest ergens een goed geïsoleerde kolonie en met een geflambeerde entnaald neemt men deze kolonie weg. (Eerst wel de naald afkoelen door ze eventjes in de agar te steken). De weggenomen kolonie wordt in de fysiologische oplossing gesuspendeerd.

Met een nieuwe steriele pasteurpipet neemt men nu een weinig van deze suspensie en bestrijkt volledig een nieuwe voedingsbodem.

Met een geflambeerde pincet wordt nu een Unidisk op de voedingsbodem gelegd en goed aangedrukt.
48 uur op kamertemperatuur laten staan (24 uur in een broedstoof bij 37 °C). Daarna de remmingszones nagaan.

Voor het microscopisch onderzoek van bacteriepreparaten gebruikt men best een objectief 100 x en een oculair van 10 x. Het objectief wordt gebruikt met immersieolie.
Gebruikt men een objectief van 40 x en een oculair van 25 x, dan bekomt men ook een vergroting van 1 000 x, maar de beeldkwaliteit zal slecht zijn door het geringer scheidend vermogen.

Van volgende bacteriën zijn in de handel goede preparaten te bekomen : Clostridium tetani, Clostridium botulinum, Bacillus anthracis, Vibrio cholerae, Borrelia recurrentis, Treponema pallidum en Brucella abortus.

Sommige bacteriepreparaten kan men zelf maken om bepaalde bacterievormen aan te tonen: streptokokken door een gewone methyleenblauwkleuring van yoghurt, spirillen door een negatieve kleuring van tandvuil.

Er is nog een middel om goedkoop aan degelijke bacteriepreparaten te geraken: neem contact op met het laboratorium van de dichtstbijzijnde kliniek. De uitstrijkjes, die men in de afdeling bacteriologie maakt voor het opsporen van infectieziekten, worden na het onderzoek weggegooid. Vraag aan de dokter om er een aantal bij te houden. Zo geraak je aan preparaten van colibacillen, Proteus vulgaris, Mycobacterium tuberculosis, Neisseria gonorrhoeae, stafylokokken, streptokokken

Doe in een reeks reageerbuizen telkens één boon en varieer als volgt :

1. droog,
2. met 2 ml water,
3. met 2 ml water en koken, flink koken,
4. met 2 ml azijn,
5. met 2 ml ethanol 70°,
6. met 2 ml pekel,
7. met 2 ml stroop,
8. met 2 ml formol 5%,
9. met 2 ml water en een mespunt salicylzuur,
10. met 2 ml water en in koelkast,
11. met 2 ml water en in broedstoof op 37 °C.

Uit de resultaten na één week kunnen tevens de methoden afgeleid worden om bederf tegen te gaan.

Nodig: 1 koffielepel tuinaarde, petrischaal, leidingwater, een 20-tal ongekookte rijstkorrels.

Werkwijze: de koffielepel tuinaarde in de petrischaal mengen met evenveel water. Strooi de rijstkorrels willekeurig uit. Plaats de schaal in een broedstoof bij 25 tot 30 °C.

Waarneming: na max. 48 uur zij er kleine amoeben te vinden in het water in de onmiddellijke buurt van de rijstkorrels.

Om een cultuur van pantoffeldiertjes in stand te houden, kan in plaats van de bekende hooi-en-rijstcultuur, een magere melkkweek worden aangelegd.

Een mespunt mager melkpoeder wordt in een halve liter gedestilleerd water opgeroerd. Dit kweekmedium kan onmiddellijk worden geënt met pantoffeldiertjes uit een bestaande cultuur.

Na een tiental dagen in diffuus licht bevinden zich enorme aantallen pantoffeldiertjes net onder het dikke kaamvlies.

Om een grote verscheidenheid van protisten te verkrijgen is het voldoende een paar druppels van een "vuile" aquariumfilter te onderzoeken onder de microscoop. Dit levend schouwspel is tevens een goede gelegenheid om de leerlingen te laten kennismaken met de eencelligen.

Een andere rijke bron van eencellige eukaryoten is het water dat men bekomt bij het uitknijpen van gedoornd hoornblad (Ceratophyllum demersum), dat in veel vijvers te vinden is.

Wil men de invloed van diverse factoren nagaan op de intensiteit van de alcoholische gisting, dan kan men hiervoor het best zgn. gistingsbuisjes van EINHORN gebruiken.

Een dergelijk gistingsbuisje bestaat uit twee benen die vastgesmolten zijn op een voet, zodat het geheel rechtop blijft staan. Het ene been is open en bolvormig, het andere is langer, buisvormig en gesloten. Vaak is het ook voorzien van graduaties. De inhoud van beide benen is ongeveer gelijk.
Werkwijze : vul het open, bolvormig been volledig met de gistoplossing (10 g gist + 10 g glucose in 100 ml water) en zwenk het buisje tot de vloeistof volledig in het gesloten been zit.
Terwijl de gisting doorgaat zakt het vloeistofpeil in het gesloten been en kan men aflezen hoeveel CO2 gevormd werd.
Om bv. de invloed van de temperatuur na te gaan volstaat het een drietal opstellingen te maken; één buisje plaatst men in de koelkast, één laat men op kamertemperatuur staan en het derde plaatst men in een broedstoof bij 45 °C. Vergelijk de hoeveelheid geproduceerd CO2 na 15 tot 30 minuten.
Op een gelijkaardige manier kan men deze buisjes gebruiken om allerlei proefjes te doen i.v.m. de gisting (welke sacchariden worden vergist? Invloed van chemicaliën? Verband tussen hoeveelheid gist en hoeveelheid gevormd CO2?ƒ)
Spoel de buisjes na gebruik onmiddellijk goed met leidingwater en vervolgens met gedestilleerd water. Ze drogen dan wel in de kast.