Leerlingen moeten wel weten dat water uit elementen H en O bestaat.

Doe in een kleine maatbeker 20 ml poedersuiker (gewone kristalsuiker werkt NIET). Giet hierbij 10-15 ml geconcentreerd zwavelzuur (sterk geconcentreerd, dus je hebt die visceuze vloeistof nodig).

Roer eventjes met een glazen staaf, en zet dan een grote maatbeker omgekeerd over de kleine maatbeker.

Er grijpt een onstuimige reactie plaats, waar water door zwavelzuur aan suikers worden onttrokken, waardoor enkel koolstof overblijft (de massa stijgt snel en vormt een zwarte 'worst').

Dit is een exotherme reactie, het verdampende water zorgt ervoor dat de zwarte massa "rijst". Tegen de wanden van de grote maatbeker condenseert waterdamp (aantonen met droog kobaltchloridepapier).

Na de reactie heb je een zwarte massa, koolstof, over in de kleine maatbeker, en tegen de wanden kleeft H₂0-damp, waarmee je de aanwezigheid van C,H,O in suikers hebt aangetoond.

Bestaat er een eenvoudige proef voor het aantonen van NaHSO₃ in vleeswaren?

Het gebruik van sulfiet in vleeswaren is wettelijk verboden. Toch wordt deze stof nog geregeld aan gehakt toegevoegd om de rode kleur van het vlees te behouden.

Vers vlees dankt zijn rode kleur aan myoglobine (waarin Fe²⁺). Blijft het vlees een tijd aan de lucht blootgesteld dan treedt er een oxidatie op, waarbij Fe₂₊ wordt omgezet in Fe³⁺. Dit gaat gepaard met een bruinkleuring van het vlees. Voegt men een sterke reductor (zoals NaHSO₃) toe aan het vlees, dan wordt deze oxidatie tegengegaan en blijft het vlees mooi rood.

Voor het opsporen van sulfiet bestaan er diverse methodes ; geven we er een tweetal :

Methode 1

1. Breng een koffielepel gehakt in een wit porseleinen schaaltje.
2. Voeg 10 druppels van een 0,2 % malachietgroenoplossing toe.
3. Meng met een spatel het vlees en het reagens zeer goed dooreen.
4. Neem na enkele minuten de kleur waar.

In aanwezigheid van sulfiet wordt malachietgroen ontkleurd en het vlees behoudt zijn rode kleur. Vlees dat niet behandeld is met sulfiet wordt blauwgroen

Methode 2

1. Maak een verse oplossing van KIO₃ + 1 g oplosbaar zetmeel + 100 ml gedestilleerd water (= reagens)
2. Doe 10 g gehakt in een erlenmeyer van 100 ml
3. Voeg 5 ml H₃PO₄ (1 vol. fosforzuur + 3 vol. water) toe en schud krachtig.
4. Drenk een reepje filtreerpapier in het reagens en bevestig het aan een kurk, waarmee de erlenmeyer wordt afgesloten. (Het filtreerpapier mag noch de erlenmeyer, noch de vleessuspensie raken).
5. Blauwkleuring van het filtreerpapier verraadt de aanwezigheid van sulfiet. Indien de blauwkleuring zeer vlug optreedt en nadien terug verdwijnt, wijst dit op een hoge concentratie.
6. Indien geen verkleuring optreedt, de erlenmeyer gedurende 10 min. verwarmen op kokend warmwaterbad. Is de reactie dan nog negatief, dan mag men besluiten dat het gehakt geen sulfiet bevat.

Hoe kan onderzocht worden of er al dan niet fosfaten aanwezig zijn in een "biologisch afbreekbaar waspoeder, gegarandeerd zonder fosfaten"?

De fosfaten die het meest aan waspoeders worden toegevoegd zijn polyfosfaten. Door complexvorming met calciumionen werken ze als ontharders; verder bevorderen ze het bevochtigen der weefsels, de biologische afbraak en stabiliseren ze de pH.

Fosfaten geven in zuur midden een geel neerslag door reactie met ammoniummolybdaat.

Praktisch kan men als volgt te werk gaan :

• men lost een weinig waspoeder op in 10 ml water.
• hierbij voegt men 10 ml HNO₃ 53 %, waarin men 1,5 g ammoniummolybdaat heeft opgelost.
• goed roeren en verwarmen

In aanwezigheid van fosfaten bekomt men een geel neerslag van ammoniumfosfomolybdaat : (NH₄)3PO₄.12 MoO₃. (De reactie gaat niet op voor metafosfaten!)

Om het water van een zee- of zoetwateraquarium dat in een te warme klas staat af te koelen, kun je gebruik maken van koelelementen bestemd voor koelboxen.

Het volstaat deze afwisselend in het water en in het diepvriesvak van de koelkast te plaatsen.

Dialyseerslangen worden gebruikt voor het afscheiden van zouten uit colloïdale oplossingen, bv. het verwijderen van zouten uit de albumine van het wit van ei.

Wat zijn in biologisch opzicht de zgn. yoghurtbloempjes? Welk is hun juiste biochemische werking op de bestanddelen van melk?

De "yoghurtbloempjes" zijn witte, bloemkoolachtige stukjes, die een lactosegist bevatten + een melkzuurbacterie (Lactobacillus caucasicus Beyerinck). Soms vindt men in de literatuur andere micro-organismen ; deze moeten echter als verontreiniging worden gezien.

De melkzuurbacteriën zetten de melksuiker om in melkzuur, waardoor de melk stremt. Dit gebeurt bij kamertemperatuur. Na afkoelen in de koelkast treedt het typisch aroma van yoghurt op.

Voor de yoghurtbereiding In de melkerijen dikt men de melk eerst in tot de helft van haar volume, waarna men ze ent met een "starter", die 2 - 3 % melkzuur bevat + bacteriestammen (Bacillus bulgaricus, Bacillus acidophilus en Bacillus bifidus),

Een koelkast is heel nuttig in het labo: heel wat organismen hebben er betere levenskansen dan in het woestijnklimaat van het klaslokaal: regenwormen, slakken, watervlooien, enz.

Van bacteriën en schimmelculturen kan de ontwikkeling worden vertraagd. Ook bakkersgist is lang te bewaren.

Welke technische eisen moet men stellen bij de aankoop van een broed- en/of droogstoof voor de lessen biologie in het S.O.?

Ideaal is een "combistoof", d.w.z. een stoof die tezelfdertijd als broedstoof (37 °C kweek van bacteriën, 39 °C uitbroeden van kippeneieren) en als droogstoof (110 °C drogen van plantenmateriaal, 150 °C droog steriliseren van glaswerk) kan gebruikt worden.

Een inwendig volume van 30 tot 40 liter is voldoende.

Nauwkeurige regeling tot op 1/10e °C is voor het middelbaar een overbodige luxe.

Een doorschijnende deur of dubbele deuren zijn soms praktisch, maar niet absoluut noodzakelijk.

De bodem van dissectiebakken is belegd met een relatief zachte materie waarin je spelden kan prikken. Na een tijd komen er echter stukjes los. Op welke manier kan ik deze onderlaag vernieuwen?

De vermelde laag bestaat uit paraffine, waaruit gemakkelijk brokjes loskomen. Vooral bij lagere temperaturen is de paraffine zeer bros.

Een goede onderlaag voor een dissectiebak bekomt men op volgende manier : een dunne laag paraffine wordt uitgegoten in de dissectiebak.

Vóór de stolling wordt hierin een op maat gesneden kurkplaat gedrukt ( ca. 5 mm dik).

Na hechting van de kurkplaat giet men hierover een tweede laag paraffine. Het paraffineren van de bovenlaag van de kurk zet de plaat veel vaster en zal het reinigen vergemakkelijken.